بررسی شرایط بیوکلیمای استان آذربایجان غربی و رابطه آن با گردشگری ، با استفاده از روش های tci ، swot و ahp در محیط gis

مقدمه: صنعت توریسم یکی از مهم ترین صنایع در حال رشد نیمه ی دوم قرن بیستم است و به عنوان یکی از مهمترین صنایع برای رشد اقتصادی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه می باشد ) فونت و آجم ، 1999: 63) در حال حاضر، بسیاری از کشورها منافع اقتصادی و اجتماعی خود را از توریسم دریافت می کنند و درآمدهای توریسم را برای توسعه ی زیرساخت های خود به کار می برند (اکلس وکاستا ، 1996: 44). از بین عوامل تأثیر گذار بر این صنعت و به طور کلی بر زندگی و سلامت و آسایش انسان ها، می توان به شرایط جوی و اقلیمی اشاره کرد. به طوری که امروزی مطالعه ی این تأثیرات، شاخه ی جدیدی از علم را تحت عنوان زیست اقلیم شناسی انسانی یا زیست هواشناسی انسانی را به وجود آورده است که تأثیرات جوی و اقلیمی روی زندگی انسان ها، حیوانات و گیاهان را مطالعه می کند (محمودی،44:1387). اقلیم منبعی است که به وسیله ی توریسم مورد استفاده قرار می گیرد، به این طریق اقلیم می تواند به عنوان یک ثروت اقتصادی برای توریسم مطرح باشد (ساری صراف و همکاران،1389: 100). بنابراین می توان گفت که آب و هوا دارای خصیصه یک ثروت عظیم طبیعی است که با تأثیر گذاری بر منابع محیطی، طول مدت و کیفیت توریسم، سلامتی گردشگران و حتی تجارب شخصی گردشگران را نیز کنترل می کند. مواد و روش: این تحقیق از نوع کاربردی می باشد و در آن از روش های مختلفی(شاخص های بیوکلیماتیک شامل شاخص های بیکر، میسنارد ، ترجونگ و tci و همچنین از روش های swot و ahp ) برای بررسی شرایط بیوکلیمای استان آذربایجان غربی استفاده شده است . به طور کلی روش تحقیق حاضر ترکیبی از روش های اسنادی ، میدانی ، تحلیلی و علمی است. مراحل کلی تحقیق به صورت زیر می باشد : 1- مشخص نمودن محدوده ی مورد مطالعه (استان آذربایجان غربی) 2- انجام مطالعات کتابخانه ای در راستای تدوین مبانی نظری تحقیق 3- جمع آوری داده های مربوط به پژوهش با مراجعه به سازمان های ذیربط (اداره هواشناسی ، سازمان-گردشگری استان و ...) 4- سازماندهی و طبقه بندی داده های گرد آوری شده به تناسب نیاز. 5- بکارگیری داده های مذکور در شاخص های بیوکلیماتیک بیکر ، میسنارد ،ترجونگ و tci وهمچنین در روش های swot و ahp برای تهیه ی تقویم گردشگری استان 6- تهیه ی خروجی نهایی از روش های مورد استفاده در پژوهش 7- نتیجه گیری ، آزمون فرضیات پژوهش و ارائه ی پیشنهادات. با بررسی داده ها و شاخص های مورد مطالعه نتایج زیر طبق هر روش حاصل شد: 1- نتایج حاصل از روش بیکر در شرایط بیوکلیمای استان آذربایجان غربی نشان دهنده ی شرایط ملایم و مطبوع محیطی و محدوده ی آسایش بیوکلیمایی در ماه های خرداد ، تیر ، مرداد ، شهریور و مهر می باشد. 2- بر اساس شاخص دمای موثر ، ماه های آذر ، دی و بهمن شب ها دمای موثر سردی را تجربه می-کنند و شب های بقیه ی ماه های سال از دمای موثر خیلی خنک برخوردارند. همچنین معدل سالانه نشان می دهد که استان آذربایجان غربی شب ها دمای موثر خیلی خنک دارد . 3- بر اساس شاخص ترجونگ ، ماه اردیبهشت در گروه c2 قرار دارد که روزهای خنک و شب های بسیار خنک را به دنبال دارد . ماه های فروردین و آبان در گروه k1 قرار دارند که هم روزها و هم شب-های بسیار خنک را به دنبال دارند . ماه های خرداد و مهر در گروه m3 قرار گرفته اند که روزهای مطبوع و شب های بسیار خنک را نوید می دهند . ماه های تیر و شهریور در گروه w4 قرار گرفته اند که روزهای گرم و شب های بسیار خنک را به همراه دارند و ماه مرداد که در گروه w3 قرار گرفته روزهای این ماه گرم و شب هایش خنک می باشد. با توجه به اینکه ماه های آذر ، دی ، بهمن و اسفند در گروه k2 قرار گرفته اند 4- طبق تحلیل بیوکلیمای استان آذربایجان غربی با استفاده از شاخص tci ، با توجه به بررسی های انجام شده در بین ماه های مورد مطالعه ، در اکثر نقاط استان آذربایجان غربی ماه های خرداد و شهریور دارای بهترین شرایط (ایده آل) از نقطه نظر اقلیم آسایش می باشند . در ماه های تیر ، مرداد و مهر در اکثر نقاط استان آذربایجان غربی شرایط اقلیم آسایش عالی برای گردشگران وجود دارد و ماه های آذر ، دی ، بهمن و اسفند دارای شرایط نامطلوب از نظر کلیماتوریستی می باشند.